Objawy ospy wietrznej

Ospa wietrzna - okres objawów zwiastunowych

Objawy zwiastunowe, które poprzedzają pojawienie się objawów swoistych dla ospy wietrznej, częściej występują u osób dorosłych, rzadziej u dzieci. Objawy zwiastunowe poprzedzają okres osutkowy, który z reguły nie pozostawia wątpliwości w rozpoznaniu choroby.

Pierwsze objawy ospy wietrznej pojawiają się do dwóch tygodni od kontaktu z osobą chorą. Na jeden lub dwa dni przed pojawieniem się objawów na skórze mogą wystąpić objawy ogólnoustrojowe, które są charakterystyczne dla infekcji wirusowej. Pojawia się gorączka lub stan podgorączkowy. Chorzy skarżą się na złe samopoczucie, osłabienie, brak apetytu. Dziecko może mieć gorączkę do 40 st C, jest marudne, może mieć katar.  Z reguły jednak u dzieci wraz z pojawieniem się gorączki pojawia się również wysypka. Objawy poprzedzające wysypkę najczęściej dotyczą młodzieży i dorosłych.

Dorośli pacjenci i młodzież w tym okresie choroby skarżą się również na ból głowy, ból mięśni. Łatwo więc te objawy na tym etapie pomylić z objawami grypy lub objawami przeziębienia, a co za tym idzie objawy zwiastujące nie pomogą w zapobiegnięciu rozprzestrzenienia się wirusa na innych, np. wspólnie zamieszkałych.  W trakcie występowania tych objawów chory może już zarażać innych, ponieważ wirus przenosi się z człowieka na człowieka na dwa dni przed pojawieniem się wysypki.  W tym okresie zarażają również ci chorzy, u których nie wystąpiły objawy poprzedzające. W kontekście zapobiegania zakażenia osób potencjalnie zagrożonych ospą wietrzną lepsza jest więc sytuacja, kiedy wystąpią objawy zwiastunowe, gdyż być może chory lub domownicy podejmą decyzję o odizolowaniu się, choćby po to, aby uniknąć grypy. Przy czym skuteczna izolacja będzie tylko wtedy, kiedy osoby zamieszkujące z chorym przestaną na czas choroby z nim zamieszkiwać. Wirus niestety jest bardzo zaraźliwy i ocenia się, że ryzyko zachorowania osoby która zetknęła się z chorym w warunkach domowych wynosi 90%. Wirus przenosi się nie tylko przez bezpośredni kontakt i dragą kropelkową ale również przez powietrze wykorzystując jego ruchy. Wirus może przenieść się na odległość do kilkudziesięciu metrów.

Objawami wymienianymi wśród zwiastunowych są również bóle brzucha oraz biegunka (rzadko), a także przemijające zaczerwienienie skóry.

Ospa wietrzna: Jak wygląda wysypka na ciele?

Charakterystycznym objawem ospy wietrznej jest swędząca wysypka pęcherzykowa. Lekarz na podstawie tego objawu oraz dodatkowo bazując na wywiadzie z pacjentem dokonuje rozpoznania choroby.

Pierwsze pęcherzyki pojawiają się na tułowiu i głowie - twarz i skóra owłosiona. Wysypka pojawia się w dalszej kolejności na ramionach, na końcu na kończynach dolnych. Rzadko można spotkać wysypkę na rękach i stopach. U 10%-20% chorych wysypka pojawia się także na błonie śluzowej jamy ustnej i gardła. Im starsi pacjenci, tym większe prawdopodobieństwo pojawienia się zmian na błonie śluzowej. Dotyczy to również wykwitów na spojówkach i rogówce. Wysypka może pojawić się również na narządach płciowych.

Nasilenie wysypki jest różne. Choroba może objawić się jedynie kilkoma wykwitami ale z reguły jest ich dużo i obejmują duże obszary ciała. Ich liczba może sięgać nawet do kilkuset. Mała ilość wykwitów pojawia się u osób, które zachorowały pomimo wcześniejszego szczepienia przeciw ospie wietrznej. W takim przypadku choroba przebiega łagodnie. Zwykle ilość wykwitów nie przekracza 50. Zazwyczaj nie są to pęcherzyki, tylko wykwity plamisto-grudkowe, które przypominają ukąszenia owadów. U osób niezaszczepionych szczególnie duże nasilenie wysypki dotyczy obszaru skory po naświetleniu. Może to dotyczyć osób, które są po radioterapii, ale również taki efekt może pojawić się u osób po ekspozycji słonecznej. Zwiększone natężenie wysypki dotyczy również osób po urazie. Dotyczy to obszarów ciała, na który był nałożony gips lub są po oparzeniu.

Charakterystycznym objawem ospy wietrznej jest wysypka, która przypomina obraz gwieździstego nieba. Szczególnie uwidaczni się to, gdy wykwity występują na plecach. Podobnie jak na niebie niektóre gwiazdy widoczne są jako większe, inne mniejsze, bardziej lub mniej oddalone,  tak też jest z wykwitami, gdyż mogą one być w różnym stadium rozwoju. Osutka ma charakter wielopostaciowy, ponieważ wykwity pojawiają się rzutami w ciągu pierwszych 3-4 dni. Tak więc objaw nazywany obrazem gwieździstego nieba można zaobserwować dopiero w okresie pełnego rozwoju osutki.

Jak ewoluuje wykwit skórny w przebiegu ospy wietrznej?

Pierwszymi objawami ospy wietrznej na skórze są rumieniowate plamki. Są one niewyczuwalne na poziomie skóry. Dopiero na dalszym etapie rozwoju zmian skórnych pojawiają się grudki, które wystają ponad powierzchnię skóry. Grudki są wyraźnie odgraniczone, maja większą spoistość. Średnica grudek to od 5 do 10 milimetrów. Na tych grudkach pojawiają się niewielkie pęcherzyki, które również wystają ponad powierzchnię skóry. Pęcherzyki są wypełnione przezroczystym, surowiczym płynem. Na dalszym etapie rozwoju pęcherzyków przezroczysty płyn staje się mętny. Zdarza się, że ich zawartość jest krwista, jednak są to rzadkie przypadki. Jeżeli ospa wietrzna manifestuje się również na błonie śluzowej, wtedy pęcherzyki pokryte są nabłonkiem.

Po 2-3 dniach z pęcherzyków powstają krostki, które z czasem będą wysychać i po upływie 3-4 dni zamienią się w strupki. Pozostałością po odpadniętym strupku jest przemijające drobne odbarwienie. Jeżeli doszło do nadkażenia bakteryjnego wykwitów, np. z powodu braku dostatecznej higieny lub podrażnienia pęcherzyka z powodu drapania, wtedy po odpadnięciu strupka pozostaje blizna. Nie każdy wykwit, który pojawił się na ciele zamieni się w pęcherzyk. Nie każda zmiana przechodzi pełna ewolucję. W postaciach niepowikłanych (np. brak zakażenia wykwitów) ospa nie zostawia żadnego śladu na skórze.

Z jakimi innymi chorobami można pomylić objawy ospy wietrznej?

Ospa wietrzna zwykle jest rozpoznawana po swoich charakterystycznych objawach skórnych. Są jednak takie choroby, które w razie wątpliwości w postawieniu diagnozy należy brać pod uwagę.

Jeżeli podobne objawy zauważą u siebie osoby, które już wcześniej chorowały na ospę wietrzną, być może jest to półpasiec. Na ospę wietrzna można zachorować tylko jeden raz, jednak wirus pozostaje w organizmie w postaci utajonej i może się reaktywować wywołując półpaśca. Objawy półpaśca to podobnie jak w przypadku ospy wietrznej wykwity skórne - są to pęcherzyki, które zamieniają się w strupki i odpadają. Jednak najczęściej pęcherzyki pojawiające się na skórze z powodu półpaśca dotyczą jednego dermatomu (obszar skóry, który jest unerwiony przez jeden/pojedynczy nerw rdzeniowy. U człowieka znajduje się aż 30 par dermatomów) i nie przekraczają linii środkowej ciała. Z tego też powodu wzięła się nazwa choroby. Zdarzają sie również zachorowania na półpaśca z wysypka uogólnioną, który może przysporzyć trudności w odróżnieniu go od objawów ospy wietrznej.

Wśród innych chorób manifestujących się wysypką, które podaje się jako choroby mogące mieć podobne objawy do ospy wietrznej, wymienia się:

• rozsianą opryszczkę zwykłą (w tym przypadku wykwity nie dotyczą jedynie jednej okolicy, np. warg. Wykwity dotyczą całego ciała. Choroba powodowana jest przez wirusa z tej samej rodziny, co ospa wietrzna),
• zakażenie wirusem Coxsackie lub enterowirusami (np. choroba bostońska).
• liszajca gronkowcowego,
• osutki alergicznej (reakcja alergiczna na zażywane leki),
• nietypowa reakcja na ugryzienie owadów,
• liszaja pokrzywkowego,
• trądziku pospolitego.

Objawy towarzyszące wysypce

Wykwitom skórnym towarzyszy gorączka. U części chorych gorączka pojawią się na 1-2 dni przed pojawieniem się wykwitów. Zwykle jest to wysoka gorączka do 40 st. C. Temperatura może utrzymywać się przez pierwsze 4 dni od pojawienia się wykwitów skórnych.  Z gorączką związane jest złe samopoczucie, osłabienie i bóle głowy. Dodatkowo węzły chłonne są powiększone. Wysypce towarzyszyć może zapalenie gardła. Wysypka swędzi. Objawem towarzyszącym jest też więc świąd skóry. Chorzy odczuwają nieodparta chęć drapania zmian skórnych. Ważne jest leczenie objawowe łagodzące swędzenie ciała. Dzięki temu minimalizujemy pojawienie się blizn, jako pozostałości po chorobie.

Zobacz również opis choroby: Ospa wietrzna